De politiek moet transparanter, eenvoudiger en doelmatiger worden. Andere systemen bieden inspiratie, schrijven Stefaan Fiers en Steven Van Hecke in De Standaard 04-12-2020.
Ministers David Clarinval (MR) en Annelies Verlinden (CD&V) hebben zich tot doel gesteld: ‘De verdieping van de democratische beginselen’ van onze staatsstructuur. Maar: “Verkiezing na verkiezing zakt het vertrouwen van de Belgische burger in ons politieke bestel.” Nochtans lijkt de participatiegraad in ons land hoog omdat zoveel burgers deelnemen aan de verkiezingen. We willen graag geloven dat we een gezond democratisch stelsel hebben, dat breed gedragen wordt door de bevolking. Het is echter de opkomstplicht die ons de illusie van een breed gedragen democratisch stelsel voorspiegelt. “Al enige tijd begrijpt de kiezer de finesses van ons kiessysteem niet meer. Steeds vaker is er geen overeenstemming tussen zijn stem en de uitkomst van de verkiezingen in zetelende parlementsleden of in de regeringsvorming.” In ons kiesstelsel bepaalt alleen de politieke partij wie in het parlement zetelt en niet de kiezer.
“Wat voor zin heeft het om burgers te betrekken bij een kiessysteem dat ondoorzichtig is of dat ze onvoldoende kennen?”
En de auteurs besluiten: “Hetzelfde met de burgerpanels. Als aanvulling op de representatieve democratie zijn die een interessante piste, maar om de democratie echt te dynamiseren, zijn andere hervormingen nodig. Een grondige make-over dus. ‘Zonder taboes (…) en op basis van de nodige expertise’, zoals het regeerakkoord terecht stipuleert.
Stefaan Fiers en Steven Van Hecke in De standaard 04-12-2020
Burgerpanels lijken ook slechts een doekje voor het bloeden te zijn wanneer de eindbeslissingen toch door de door de partijen aangeduide parlementsleden worden genomen. Waarom burgerpanels bijeenroepen? Om de stem van de burger te horen? Dit bewijst nu net het failliet van het parlement en dat het de burgers niet vertegenwoordigt, want anders wisten de parlementsleden wat er bij de bevolking leeft. De werkelijke situatie is eigenlijk hallucinant: aan de ene kant zijn politici zijn bang van de burger en van rechtstreekse inspraak via referenda en moeten ze in de plaats daarvan volksvertegenwoordigers kiezen, maar aan de andere kant maken ze een verstandige keuze onmogelijk omdat uiteindelijk alleen de politieke partij bepaalt wie in het parlement zetelt, en niet de kiezer.
Dus “...om de democratie echt te dynamiseren, zijn andere hervormingen nodig.” Juist ! De hervorming die nodig is, is de macht terug bij de burgers te leggen. Een echte democratie is die maatschappijvorm waarin de burgers om praktische redenen weliswaar niet alles beslissen, maar daar wel steeds het laatste woord in kunnen hebben.
Via het instrument van referendum op volksinitiatief en mogelijks later door een “geloot” parlement. Dan kan ook de particratie overwonnen worden. De burgers zelf kunnen (naast het parlement) wetsontwerpen indienen en door het parlement of via referenda laten goed- of afkeuren.
