Heeft de democratie waarheid nodig? Historica Sophia Rosenfeld stelt de uitdagende vraag in haar boek “Democracy and truth: a short history”. (Ignaas Devisch DS 10-11-2020). Een democratie leeft van het idee dat waarheid ertoe doet én dat nooit iemand het volledige eigenaarschap ervan heeft, aldus Rosenfeld. Dat maakt dat het debat erover gaande blijft omdat we er nooit in slagen het volledig te beslechten….Een democratisch bestel kan best functioneren zonder consensus over alle waarheidsclaims. Denk aan het aloude spanningsveld tussen expertenwaarheid en wat we omschrijven met de vage term ‘gezond verstand’ – dingen die we zouden weten zonder dat we ervoor moeten studeren.
Ignaas Devisch in De Standaard 10-11-2020
De waarheid of de waarheidsvinding kan nooit voorwerp zijn van een democratische besluitvorming, dit is integendeel de taak van de wetenschap. Maar de wetenschap is ook niet in staat om in alle gevallen de volledige waarheid te kennen, zij zal de waarheid in meer of mindere volmaakte vorm concipiëren. Daarom heeft de “wetenschap” een advieskarakter maar geen beslissingsrecht. Democratie is niet het gebied van de “waarheidsvinding” maar wel het gebied van de “rechtvaardigheidsvinding”. Dwz de rechtvaardigheid wordt gevonden in het democratische maatschappelijke gesprek waarin we afspraken maken over hoe we met elkaar omgaan en welke wetten/regels we willen. Alle burgers hebben hier een vrije gelijke stem. Deze wetten moeten dan de weerspiegeling worden van ons rechtvaardigheidsgevoel (Hoe wil ik dat de andere mens, krachtens zijn mens-zijn, behandeld wordt – zoals ook ikzelf?). In dit democratische gesprek zijn de waarheden uit de “wetenschap” een bron van informatie zodat de burgers zich een zelfstandig kritisch oordeel kunnen vormen. De vrije gelijke stem in dit proces is pas mogelijk als de burgers vrije ongecensureerde toegang hebben tot alle voor- en tegenargumenten uit de “wetenschap “-ook de sociale wetenschap, zodat zij die de gevolgen van een beslissing moeten dragen gefundeerd kunnen meebeslissen. Dit was bijvoorbeeld bij de Coronacrisis absoluut niet het geval. Mensen wantrouwen niet de Waarheid maar wel de eenzijdig politiek gestuurde mainstream media, de zelfverklaarde “waarheidsverstrekkers”.
