De Stemming, het jaarlijkse opinie-onderzoek van De Standaard, VRT NWS en de RTBF leert dat een meerderheid van de Vlamingen vindt dat illiberale maatregelen genomen mogen worden om de democratie te beschermen.1
Een nipte meerderheid van de Vlamingen vindt dat burgers die de democratie bedreigen hun stemrecht moeten verliezen, en 53 procent vindt dat politieke partijen die een bedreiging vormen voor de kernbeginselen van de democratie, verboden moeten worden.
De vraag is natuurlijk waar de grens ligt om iets als een bedreiging van de democratie te beschouwen en wie daarover moet oordelen.
Laat dit nu de cruciale vraag zijn die eerst moet worden beantwoord alvorens te kunnen spreken over de bescherming van de democratie.
De vraag luidt dus: wanneer kunnen we over democratie spreken en wanneer niet, of wanneer wordt ze bedreigd.
Het begrip “democratie “ is voor de meeste mensen onduidelijk. Het woord democratie stamt uit het Grieks “demos” = volk en “kratein” = heersen. Dit betekent dus letterlijk “volksheerschappij”. Dit houdt in dat geen instantie, leider of vreemde macht boven het volk staat - dit is de verzameling van burgers. De democratie is een bestuursvorm waarin de wil van de mensen de bron is van legitieme machtsuitoefening. Alle leden van onze gemeenschap kunnen, als individu en als burger, meebouwen aan onze samenleving door onderling rechtsregels of wetten af te spreken. Dat is waar democratie voor staat. De mensen vertegenwoordigen zichzelf in de politieke besluitvorming, in een echte democratie is er geen macht of autoriteit boven de burgers. Dit blijkt, eigenaardig genoeg, een revolutionaire gedachte. Het basisbeginsel van democratie kan niet langer de indirecte representatie zijn. De kans dat burgers, en al zeker ‘de mondige burgers’, zich niet of amper gerepresenteerd voelen, is groot en reëel. Als democratie uitsluitend bestaat uit indirecte representatie via partijen, dan bouw je frustraties op. Het startpunt van onze democratie –en dus ook van onze politieke instellingen– dient de representatie te zijn waarbij je jezelf vertegenwoordigt: de zelfrepresentatie. In een moderne democratie hoort het te zijn dat het volk besluiten neemt over het bestuur van het land door middel van directe democratische besluiten.
Als aan deze voorwaarden niet is voldaan kan men bezwaarlijk van een democratie spreken. Consequent doorgedacht betekent dit dat ons huidige “representatieve” systeem, waar we om de vijf jaar onze stem “verplicht” moeten afgeven aan partijen en hun vertegenwoordigers, geen democratie is maar een “particratie”: de partijen regeren. Het is ook via dit systeem dat eventuele “ondemocratische partijen” aan de macht kunnen komen. Na de installatie van parlement en regering kunnen burgers op geen enkele wijze het beleid bijsturen of enig initiatief nemen.
Het is het huidige particratische systeem zelf als dusdanig dat onze democratie (= zelfbestuur van de burgers) niet alleen bedreigt maar onmogelijk maakt. Dit systeem druist in tegen de kernbeginselen van de democratie, en de particratie op zich zou overwonnen moeten worden.
Hoe dan wel?
In een echte democratie hebben wij burgers allemaal het laatste woord via referenda op burgerinitiatief. Er is dan geen “overheid” want de burgers beslissen zelf. De echte “verantwoording” bestaat er in dat deze burgers zelf de gevolgen van hun beslissingen moeten dragen. Zij zullen dus zorgvuldiger afwegen en rechtvaardigere beslissingen nemen.
Hoe organiseer je dat?
Door directe democratie met een al of niet geloot parlement en referenda op burgerinitiatief. De burgers zelf kunnen (naast het parlement) wetsontwerpen indienen en door het parlement of via referenda laten goed- of afkeuren. Ze hoeven dan niet te “kiezen” voor één of andere partij of politicus maar gaan zelf stemmen over wetten of besluiten. Dan groeit het geloof in de democratie omdat de mensen ervaren dat zij zelf de macht hebben en hun stem er wèl toe doet...Dan wordt datgene wat de mensen willen in de praktijk gebracht en is “respecteren wat de kiezer wil” niet moeilijk maar gemakkelijk.
Wat staat er ons te doen?
De particratie doorbreken! De macht teruggeven aan de bevolking via een referendum op burgerinitiatief.
Doch hiertoe moet Art. 33 van de Belgische grondwet worden gewijzigd. Dit artikel verhindert het ontplooien van een echte democratie, die gebaseerd is op gelijkwaardigheid van alle burgers, en waar het volk soeverein is. Dit wil zeggen dat alle macht aan de verzameling van burgers behoort en er boven hen geen enkele hogere macht staat. Dit is in België niet het geval want in art. 33 van de Belgische grondwet staat: ‘Alle machten gaan uit van de NATIE. Zij worden uitgeoefend op de wijze door de grondwet bepaald.’ Wie is die natie dan? Dit staat verder in Art. 42 uitgelegd: “De leden van beide kamers vertegenwoordigen de Natie en niet enkel degenen die hen hebben verkozen”. Met andere woorden, de macht wordt niet uitgeoefend door de gelijkwaardige burgers, maar door de leden van de kamer waarvan we ondertussen weten dat het partijsoldaten zijn.
Daarom moet artikel 33 van de Belgische Grondwet: ‘Alle machten gaan uit van de NATIE’ worden gewijzigd in: ‘Alle machten gaan uit van het Belgische VOLK (Burgers). Zij oefent haar soevereiniteit uit via haar vertegenwoordigers en d.m.v. het Bindend Referendum op Volksinitiatief.'
Meer Democratie vzw voert actie om, via deze grondwetswijziging, bindende referenda op volksinitiatief mogelijk te maken.
Zie: https://www.meerdemocratie.be/het-referendum-de-grondwet
Bron: Christof Vanschoubroek in De Standaard van 25-05-2025
Beste medeburger, sluit u bij ons aan, doe met ons mee om dit te realiseren en teken de petitie om de Belgische Grondwet aan te passen om bindende referenda in ons land mogelijk te maken.
Onze acties zijn alleen mogelijk door mensen zoals u. Meer Democratie vzw krijgt geen subsidie en de meeste private fondsen sluiten politieke doelstellingen uit. Help ons nog sterker te staan en word Vriend voor een maandbedrag dat u zelf kiest. Daarmee zorgt u dat we snel kunnen handelen en acties op langere termijn kunnen plannen. Maar ook met een eenmalige donatie helpt u onze acties vooruit!