De afwijzing van de Europese Grondwet door de burgers van Nederland en Frankrijk heeft Europa in een crisis gebracht. Nooit tevoren is er zo'n intensief debat over de toekomst van Europa geweest. Dit debat moet doorgaan op een diepgaander niveau. De hoge opkomst in deze twee referenda laten zien dat burgers actief willen meedoen in Europa. Dit biedt een kans om een echt leerproces te starten.
We moeten allereerst de redenen voor de afwijzing achterhalen, zodat in de toekomst de kans op acceptatie groter is. Een van de belangrijkste redenen van het falen van de Europese Grondwet is het gebrek aan vertrouwen van burgers in de Europese instellingen. Deze worden gezien als ver boven hun hoofd, omdat in het verleden de burgers bij beslissingen actief buitengesloten werden. Vanaf nu kunnen belangrijke beslissingen niet alleen maar door diplomaten en regeringsleiders gemaakt worden. De burgers zelf moeten deze maken.
De eerste Conventie maakte enkele veelbelovende stappen in de richting van meer burgerparticipatie. Vanuit democratisch oogpunt was de Conventie echter nog ver van bevredigend. Het zijn de burgers die een mandaat aan de Conventie dienen te verstrekken. Alleen een democratisch gelegitimeerde Conventie kan een concept-Grondwet schrijven die het vertrouwen van de burgers kan winnen. Daarom vragen wij de start van een werkelijk democratische Conventie en ratificatieprocedure. Dit houdt de volgende elementen in:
1. Directe verkiezing van de leden van de Conventie
De procedure voor een nieuwe Conventie moet zodanig zijn vormgegeven dat de leden ervan direct zijn gekozen door de burgers. De nog te beantwoorden vragen zijn wie zich kandidaat mag stellen en hoeveel kandidaten er zijn per land. Er moet voor gezorgd worden dat een wijd spectrum aan opvattingen vertegenwoordigd is.
2. Een democratische werkwijze in de Conventie
De nieuwe Conventie zou publiekelijk moeten bijeenkomen en besluiten. Het presidium, dat de gang van zaken modereert, moet worden gekozen door de Conventieleden. De kwaliteit van de debatten en besluitvorming moet niet worden aangetast door tijdsdruk.
3. Continue burgerparticipatie
Individuele burgers, burgergroepen, ngo's enzovoort moeten voorstellen kunnen indienen bij de Conventie, die deze in behandeling dient te nemen. Deze procedure maakt het veel waarschijnlijker dat het eindresultaat wordt geaccepteerd. De Conventie moet haar voorlopige bevindingen presenteren in de vorm van een aantal basale alternatieven. Deze alternatieven moeten vervolgens besproken worden in daarvoor geschikte fora (bijvoorbeeld publieksconferenties).
4. Open uitkomst
De hoofdtaak van de Conventie moet zijn het analyseren van verschillende opties en het uitwerken van een oplossing die kan rekenen op een meerderheid van de burgers in Europa. Een Grondwet is slechts één optie naast andere mogelijke arrangementen voor de toekomst van Europa.
5. Referendum over de uitkomst van de Conventie
Het uiteindelijke resultaat van de Conventie moet onderwerp zijn van referenda in alle lidstaten. Deze referenda moeten op dezelfde dag plaatsvinden.
