Matthias Storme bij Jean-Pierre Rondas
Radio Klara, 02.01.2005
J.P. Rondas: Met vandaag de Vlaamse jurist Matthias Storme in het vierde en laatste deel van mijn eindejaarsreeks, eigenlijk mijn nieuwjaarsbrief over de balans van de maatschappen
M.E. Storme: 'Het is natuurlijk zo dat de meeste grote politieke gehelen veeltalig waren. Maar juist op het ogenblik dat die zijn gaan democratiseren, zijn ze uit elkaar gevallen. België is een van de laatste resten van het ancien régime omdat het nog niet uit elkaar gevallen is. We hebben dat gezien met Oostenrijk-Hongarije, met de Sovjet-Unie, met Joegoslavië, met Tsjecho-Slowakije. We zijn het laatste restantje van de Spaanse, Oostenrijkse Nederlanden ... van een dynastiek conglomeraat, gegroeid in de vijftiende eeuw, dat nog niet uit elkaar is gevallen, en dat ook maar standhoudt omdat het onvoldoende democratisch functioneert. Op het moment dat je de normale spelregels van de democratie zijn werk laat doen, is het gedaan met België. En het is dus ook volstrekt logisch dat het land steeds verder uit elkaar valt, naarmate je ook gaat democratiseren.'
J.P. Rondas: Maar nu praat ik verder met Storme over de drie C's. Contrafederalisme, Chantage en Containment.
M.E. Storme: '(...) op een bepaald ogenblik zal er een soort big bang zijn, en dan is de vraag of we op dat ogenblik zo rationeel zijn om te kijken: zijn er nog dingen die we beter samen doen? En dan zal ik waarschijnlijk een van de eersten zijn om te verdedigen dat er hier en daar dingen zijn die we beter samen doen. Maar vanuit een totaal andere positie. Ik heb ook nooit beweerd dat het niet nuttig kan zijn dat we bepaalde zaken samen doen met Wallonië. Maar vanuit een niet-chantagepositie. En dat is het essentiële verschil tussen confederalisme en federalisme. Wanneer politici vandaag het confederalisme verdedigen, heb ik daar geen enkele moeite mee, op voorwaarde dat ze serieus nemen wat ze zeggen. Ik ga hen nooit bekritiseren omdat ze zeggen: "wij willen maar confederalisme" – al voegen ze er meestal aan toe: "we zijn geen separatisten", wat een contradictie is, want een confederalist is een separatist, per definitie, het kan niet anders.'
'Het grote verschil met het federalisme – dat zogezegd in België heerst maar niet heerst, reden waarom ik het contrafederalisme noem – is het volgende. Federalisme betekent dat bepaalde bevoegdheden op federaal niveau worden uitgeoefend en bepaalde bevoegdheden op deelstaatniveau, en dat die bevoegdheden op federaal niveau worden uitgeoefend volgens de normale regels van de democratie. Dat betekent dat een normaal federaal systeem er in België op zou neerkomen dat de Vlaamse meerderheid het op federaal vlak in België voor het zeggen heeft. Maar er wordt op het Belgische niveau een blokkeringminderheid, een veto, gegeven aan de Franstaligen. Dat maakt dat het geen normaal federaal systeem is. Het is ook geen confederaal systeem: in een confederaal systeem is de centrale overheid maar bevoegd indien beide partijen dat willen. Een confederaal systeem zou impliceren dat de Vlamingen op elk ogenblik kunnen zeggen: "Oh, jullie gebruiken een veto, oké, dan doen we het zelf". Daarom heb ik de uitdrukking "contrafederalisme" gemaakt: daarin ben je verplicht om dingen samen te doen, zonder het recht het zelf te doen (dus geen confederalisme), maar tegelijkertijd worden op het niveau waarop je het samen moet doen, de normale regels van het federalisme en van de democratie niet gerespecteerd, en krijgt iedereen eigenlijk een vetorecht om de andere te blokkeren. Vandaar de uitdrukking, die daarna natuurlijk is overgenomen door een aantal andere mensen. Het is geen klassieke juridische uitdrukking.'
J.P. Rondas: In de vorige 'Balans der maatschappen' werd er gesproken: 'Onder het licht van, onder de lamp van Europa'. Maar Matthias Storme lijkt ook over deze Unie, welke en wat voor unie, van Europese landen, welke Europese landen, nogal pessimistisch. Er ontbreekt iets fundamenteels aan dit Europa.
M.E. Storme: 'Lidstaat worden van Europa betekent nu eigenlijk de democratie grotendeels afschaffen, want het betekent dat je een wet niet meer kan onderwerpen aan een referendum. Dat is de essentiële reden waarom Zwitserland geen lidstaat kan worden van Europa. Het betekent het afschaffen van de democratie, het feit dat je een enorm domein van beslissingsgehelen onttrekt aan de volkssoevereiniteit, aan zowel de representatieve democratie als de directe democratie, die voor mij in het verlengde van elkaar liggen.'
'Wanneer ik vandaag de dag hoor pleiten tegen referenda bij ons, wel dan ken ik alle argumenten tegen referenda, want het zijn exact dezelfde argumenten als de argumenten tegen democratie. Er is geen enkel argument tegen het referendum dat niet ook een argument tegen de democratie is.'
'Natuurlijk moet je referenda op een zinvolle manier houden. Een directe democratie die alleen bestaat uit het feit dat men om de zoveel jaar ooit eens referendum houdt wanneer de regering dat wil en niks anders, is geen zinvolle directe democratie. Een zinvolle directe democratie veronderstelt minstens dat je door middel van een volksinitiatief, door middel van handtekeningen verzamelen, een wet kan afschaffen. Dat is het minimum. Een directe democratie kan veel verfijnd worden, genuanceerd worden, met technieken die maken dat een directe democratie evenwaardig is aan een representatieve democratie. Niet om de representatieve democratie over te nemen, maar als een volwaardig complement.'
'Dat is wat in Zwitserland gebeurd is. Zo kan men in Zwitserland een voorstel aan de kiezer voorleggen door middel van een volksinitiatief, door handtekeningen te verzamelen; wanneer de experten in het parlement, die het inderdaad op sommige vlakken beter weten dan de man in de straat, bij het schrijven van wetten bijvoorbeeld, we gaan dat niet ontkennen, vinden dat er wel iets in zit, maar het voorstel slecht is geschreven of uitgewerkt, dan kunnen zij een tegenvoorstel formuleren. Men kan zo verschillende voorstellen over hetzelfde onderwerp tegelijk aan een referendum onderwerpen, waarbij de burgers niet verplicht zijn om te kiezen tussen het ene en het andere, maar ook voor beide mogen stemmen. Ze kunnen zeggen: "Ze zijn alle twee goed!" En het voorstel met het grootste aantal ja-stemmen wordt dan wet.'
J.P. Rondas: Dat is inderdaad verfijning.
M.E. Storme: 'Je kan dus de directe democratie gaan verfijnen en nuanceren tot een zinvol instrument. Maar in België heeft men daar schrik van natuurlijk.'
'Terwijl we nu in België in de regering mensen hebben die voorstanders waren van een referendum, en er tegenstanders van zijn geworden. Zeker als het gaat over de Europese grondwet, Turkije zit daarachter. Elio Di Rupo: we gaan dat "fantastique débat" niet laten vergiftigen door de mogelijkheid dat daar racistische antwoorden op komen ...'
'Met dat argument moet Di Rupo ook de verkiezingen afschaffen. Alle argumenten tegen referenda zijn argumenten tegen verkiezingen tout court. Als u ziet op basis van welke overwegingen mensen voor die of die kandidaat stemmen, zijn die overwegingen volgens mij nog dommer, dan diegene op basis waarvan men voor of tegen de Europese grondwet zou stemmen. Dus op basis van diezelfde redenering stel ik voor dat we de verkiezingen afschaffen en referenda behouden ...'
http://vlaamseconservatieven.blogspot.com/2005/01/matthias-storme-bij-jean-pierre-rondas.html
Enkele aanvullingen
De constitutionele doctrine leert dat 'een confederatie of statenbond een samenwerkingsverband is, waarbij onafhankelijke staten bij verdrag regelen welke bevoegdheden ze samen wensen uit te oefenen'. Met andere woorden, wie zegt voorstander te zijn van een confederale Belgische staat (contradictio in terminis), is meteen ook vóór de onafhankelijkheid van de deelstaten.
Een confederaal België impliceert dan ook dat aan de deelstaten een volledige soevereiniteit wordt gegeven en dat zij nadien in een internationaal verdrag afspreken om bepaalde bevoegdheden samen uit te oefenen. Dit verdrag is evenwel op elk ogenblik opzegbaar. Hoe dan ook houdt een confederaal België in dat er een einde wordt gemaakt aan de grondwet en dat deze wordt vervangen door een internationaal verdrag.
Confederalisme is dus geen doorgedreven vorm van federalisme. Confederalisme is wezenlijk iets anders en veronderstelt de onafhankelijkheid van de betrokken geconfedereerde staten.
Jan Van de Casteele
Uit een artikel van Dominique Depraeter
'In wezen is het verschil tussen een confederatie en een federatie dat de klemtoon op de individuele deelstaten ligt bij de eerste, die in wezen soeverein blijft. In een federatie ligt de soevereiniteit bij de federatie, het overkoepelende geheel.'
http://www.anderepolitiek.be/nieuwecap/modules/news/article.php?storyid=748
Uit http://forum.politics.be/archive/index.php/t-8773.html
wv4democracy: 'Confederalisme heeft op zich niets met splitsen te maken. Het is een staatsvorm waarbij alle bevoegdheden op het laagste niveau liggen (= de gemeenten, of correcter nog het individu). Door federaties aan te gaan met andere gemeenten ontstaan intercommunales, regio's (kantons in Zwitserland bijvoorbeeld) en ten slotte een staat. Het lagere niveau kan steeds bevoegdheden van het hogere niveau afnemen of eraan toekennen. Het is het tegengestelde van een subsidiaire staat. Kiezen voor confederalisme wil niet zeggen kiezen tegen België. Van confederalisme kan ook meer België komen, maar op voorwaarde dat het gewenst is door de deelgebieden. Een echte liberale democratie moet dan ook confederalistisch zijn met als hoogste goed het individu dat over ALLES moet KUNNEN beslissen via een bindend referendum op volksinitiatief.'
Tom Zwaenepoel:
'Want wat is confederalisme eigenlijk? Volgens het volkenrecht is het een verbond tussen verschillende staten waarbij er geen overkoepelende, federale grondwet bestaat; met andere woorden: het enige wat die staten nog bindt, is een verdrag dat elk jaar bijgestuurd kan worden.'
(...)
'Trouwens: welke confederaties bestaan er nog vandaag? Weinig, om niet te zeggen geen. Zwitserland en de USA zijn uitgegroeid tot echte federaties. Vooral in de USA is een centralisatie nog steeds aan de gang. Anderzijds moet je objectief vaststellen dat het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS; de officieel democratische vervanger van de USSR) niet meer bestaat. Confederalisme is dus louter een tussenstap voor meer (federalisme) of voor minder (secessie).'
