'Wij hebben in maart het debat over de Oosterweelverbinding eindelijk gelanceerd, door te focussen op één aspect dat tot dan toe gruwelijk onderbelicht was gebleven: de volksgezondheid. De persbelangstelling was enorm en dankzij Ademloos stond alles plots weer ter discussie.'
Wim van Hees interviewen is een ware beproeving. Van een gewezen reclamegoeroe en Nederlander verwacht je dat hij rad van tong is, maar de roerganger achter de vzw Ademloos is hors catégorie. Welgeteld één vraag konden we stellen – 'Alles in orde, Wim? – en hij was vertrokken voor een monoloog van een halfuurtje. Gelukkig bleef er nadien toch nog wat tijd voor de echte vragen. Niet evident trouwens, want vlak na ons viel er nog een cameraploeg binnen, van Hees moest bovendien ook nog zijn persconferentie over het Ademloos-alternatief (zie inzet) voorbereiden, zit ondertussen midden in een juridisch gevecht met de Vlaamse overheid over de geldigheid van zijn handtekeningen voor spreekrecht in het parlement en probeert tussendoor ook nog eens 50.000 handtekeningen te verzamelen voor een volksraadpleging rond de Oosterweelverbinding. 'Ik draai tegenwoordig werkweken van minstens zestig uur.'
Was u eigenlijk tien jaar geleden niet met pensioen gegaan om rustig van uw oude dag te genieten?
'Klopt, jarenlang heb ik niks gedaan dat aan werken deed denken. Dagelijks gekookt, heel veel gefietst en gereisd... Elke dag stond ik op met de gedachte: wat zullen we vandaag eens doen? Heerlijk, veertig jaar aan een stuk stond elke dag volgeboekt. En toen ontdekte ik eindelijk het concept vrije tijd.'
En dan stort u zich plots in een avontuur dat opnieuw tijd vreet. Waarom in godsnaam?
'Ik heb altijd gezegd dat ik misschien nog weleens hard zou willen werken in mijn leven, maar dan op voorwaarde dat het maatschappelijk relevant zou zijn. Voor de rest vond ik dat ik niets meer te bewijzen had. En dan kruiste toevallig die Oosterweelverbinding mijn pad. Nou, ik kan me weinig relevanters inbeelden.'
'Sinds ik vijf jaar geleden op Linkeroever kwam wonen, probeerde ik naar zo veel mogelijk buurtvergaderingen te gaan. Geregeld kwam daar de Oosterweelverbinding ter sprake, maar dat bleef altijd zo vaag... Samen met andere buurtbewoners bleef ik altijd op mijn honger zitten. Tientallen keren stelden we dezelfde vraag: hoeveel camions gaan er hier nu door onze achtertuin rijden als dat spel daar ligt? Nooit hebben we antwoord gekregen, tot op de dag van vandaag niet!'
Wanneer kwam dan het idee om een actiegroep op te richten?
'Dat is eigenlijk gerijpt toen Guido Verbeke, gynaecoloog hier op Linkeroever, op de zoveelste infovergadering rechtstond met de gevleugelde woorden: "heren, zwijgen over deze zaak is voor een medicus geen optie". Ik was meteen gepakt door die perfecte oneliner en heb Guido aangesproken om te zeggen dat voor mij als communicatiespecialist exact hetzelfde gold. Twee weken later, op 2 januari, zijn we voor het eerst met een paar buurtbewoners samengekomen. Guido en ik, en dan nog twee mensen met een meer technische achergrond: Marcel Peeters, in het verleden een van de grootste publieke aannemers in het Antwerpse, en Ben de Geus, een voormalig bouwkundig ingenieur die vroeger onder meer voor de provincie Zuid-Holland werkte.
De kern van Ademloos – de schrik van de BAM, de Vlaamse regering en het Antwerpse stadsbestuur – bestaat dus uit vier gepensioneerden met een respectabel verleden binnen het establishment?
(lacht) '67, 68, 76 en 77 jaar zijn we, dank u. En om precies te zijn kampen er van die vier kranige strijders dan ook nog eens twee met de ziekte van Parkinson. Later zijn er wel nog een drietal anderen bij gekomen. De eerste week van februari hebben we officieel de vzw Ademloos opgericht en met zijn zevenen in totaal 6.000 euro op tafel gelegd.'
En met die 6.000 euro willen jullie het opnemen tegen een mastodont als de BAM, die alleen al over een communicatiebudget van drie miljoen euro beschikt?
'En toch... Op 4 maart hebben we onze eerste persconferentie gegeven. En wat mij betreft is op die dag de wereld veranderd. Daarvoor was er amper aandacht voor die Oosterweelverbinding. Er verscheen hier en daar nog weleens een technisch artikel in de kranten over het mogelijke tracé, maar het dossier leefde absoluut niet. Wij hebben het debat eindelijk gelanceerd, door te focussen op één aspect dat tot dan toe gruwelijk onderbelicht was gebleven: de volksgezondheid. De persbelangstelling was enorm en dankzij Ademloos stond alles plots weer ter discussie.'
Volgden: een nationaal opgemerkte actie rond het bedreigde Sint-Jozefinstituut, een protestlied door Raymond van het Groenewoud, 15.000 handtekeningen om gehoord te worden in het Vlaams Parlement, en ondertussen al 5.000 handtekeningen voor een volksreferendum. Is Ademloos een hype?
'Ik ben van nature nu eenmaal een merkenbouwer, en met Ademloos heb ik niets anders gedaan dan wat ik gewoon was. Met de actie van het Sint-Jozefinstituut (honderden gehandicapten uit de bedreigde instelling aan de Noorderlaan hielden op 20 juni een ludieke actie op de Grote Markt, n.v.d.r.) hebben we het thema fijnstof voor heel Vlaanderen geclaimd en in de markt gezet.'
'Allerlei politici – Hilde Crevits, Kathleen Van Brempt, Marc Van Peel – zijn nadien ook op die kar gesprongen – 'We zijn al jaren met fijnstof bezig, we houden daar rekening mee bij al onze projecten' – en wilden zo ons merk bedreigen. Toen heb ik gezegd: "mooi, dan proberen wij jullie ook op eigen terrein te verslaan". Toen is het idee voor een volksraadpleging ontstaan. In plaats van ons te laten aanvallen door de politiek, vielen wij de politiek aan. Jarenlang hadden de heren schaamteloos beweerd dat er een groot democratisch draagvlak bestond voor de Oosterweelverbinding. Wij hebben in een paar maanden tijd duidelijk gemaakt dat dat een grove leugen was.'
Hoe zit het nu eigenlijk met dat referendum? Geraken jullie tegen Kerstmis aan 50.000 handtekeningen?
'Volgens onze vrijwilligers wil zowat driekwart van de Antwerpenaars die ze aanspreken, tekenen. Het enige wat je aan de mensen moet uitleggen is dat ze op die manier de slogan "'t Stad is van iedereen" gewoon in de praktijk brengen.'
'Ik snap trouwens niet dat Patrick Janssens niet meer moeite doet om ons te steunen. Hij zou blij moeten zijn dat we zijn slogan helpen uitdragen. Maar wat merken we? Dat verschillende organisaties die voor hun voortbestaan afhangen van de stad ons wel willen steunen, maar onder politieke druk toch niet openlijk met ons geassocieerd willen worden.'
U was destijds degene die Janssens binnenhaalde als grote man bij uw reclamebureau VVL. Hij was toen uw protegé, nu staan jullie lijnrecht tegenover elkaar. Moeilijk?
'Ik heb Patrick in 1997 inderdaad aangenomen bij VVL en wij hebben altijd fantastisch samengewerkt, waren goeie vrienden ook. Dit jaar ben ik hem nog maar één keer tegengekomen. Ik was blij om hem nog eens terug te zien en ik had de indruk dat voor hem hetzelfde gold. Maar hij heeft het duidelijk heel moeilijk met de situatie.'
'Die verkrampte houding van de politici is trouwens een constante. Ze proberen ons langs alle kanten zwart te maken of dood te zwijgen. Ze kunnen blijkbaar moeilijk omgaan met ons succes. En als ik zie wat wij, dat kleine groepje gepensioneerden , allemaal bereikt hebben, dan kan ik hen geen ongelijk geven (lacht). Wij hebben verdorie gedaan wat het Antwerpse stadsbestuur al jaren geleden had moeten doen. Opkomen voor de Antwerpse bevolking, voor hun gezondheid en voor hun mening! Wij hebben het falen van het stadsbestuur blootgelegd en dat doet pijn.'
Het ultieme argument van de stad is dat de Oosterweelverbinding zoals die voorligt, met een nieuwe toltunnel, nodig is om het veel grotere Antwerpse Masterplan – nieuwe tramlijnen, fietspaden, een groene Singel – af te betalen.
'Je reinste onzin, natuurlijk. Denk jij nou echt dat er zonder de Oosterweelverbinding geen honderd kilometer fietspaden bij moeten komen? Hebben we de Oosterweelverbinding echt nodig als excuus voor nieuwe tramlijnen? Ach jongen, ze misbruiken die levensnoodzakelijke vergroening om de Oosterweelverbinding in één ruk door aan het grote publiek verkocht te krijgen. En het ergst van al: die schijnredenering kunnen ze ook nog in stand houden door de verkleutering van de media.'
Excuseer?
'Eén voorbeeld. Maanden geleden mag minister Van Brempt plechtig het zogezegde nieuwe park Middenvijver openen. Met veel egards wordt dat in de media overgenomen terwijl iedereen in de buurt weet dat daar natuurlijk al decennialang een natuurgebied ligt. Het enige wat ze daar gedaan hebben is wat paadjes aangelegd. Nog erger: in bepaalde media mag minister Van Mechelen nadien doodleuk komen vertellen dat park Middenvijver een compensatie is voor het Sint-Annabos, dat opgeofferd wordt voor de Oosterweelverbinding. Een park dat er al jarenlang ligt, moet het verdwijnen van honderd hectare natuurlijk bufferbos compenseren. Sorry, maar van zo'n volksverlakkerij zakt mijn broek van af!'
U kreeg de voorbije week nadrukkelijk steun uit de meer extreme hoeken van het politieke spectrum: PVDA, Vlaams Belang, SP.A Rood, ... Niet bang dat die gaan proberen om mee te teren op jullie succes?
'Dat is een probleem. Zeker nu de verkiezingen eraan komen. Wij zijn blij met alle steun die we krijgen. We hebben die trouwens nodig, maar we moeten inderdaad voortdurend afwegen of we zelf niet gebruikt worden.'
Langs de andere kant staan dan weer uw 'tegenstanders'. Professionals als Karel Vinck en verschillende politici wier verkiezingscampagnes u in een vroeger leven zelfs begeleid hebt. Hoe moeilijk is dat?
'Het feit dat ik problemen heb met de zaken die bepaalde mensen verdedigen, wil absoluut niet zeggen dat ik een probleem heb met die mensen zelf. Marc Van Peel ken ik bijvoorbeeld al bijna veertig jaar. Vorige week probeerde hij ons op ATV nog belachelijk te maken. Nochtans hebben we altijd een gezellige babbel als we elkaar privé tegenkomen.'
