Eindstand van onze gemeentelijke kandidatenbevraging

Naar aanloop van de lokale verkiezingen van 14 oktober vroeg Meer Democratie VZW aan tienduizenden gemeenteraadskandidaten steun voor drie voorstellen voor democratische vernieuwing in de gemeenten: het petitierecht (voorstellen van burgers), het initiatiefstelsel (waardoor de bevolking zich kan uitspreken over door burgers ingediende initiatieven) en de burgerbegroting (waardoor de bevolking zeggenschap krijgt over een deel van de gemeentebegroting).

Uiteindelijk tekenden maar liefst 5.434 gemeenteraadskandidaten uit 179 Vlaamse gemeentes de pledge. Meer dan 80 partijen - groot en klein, traditioneel en lokaal - namen deel. Verreweg de meeste kandidaten formuleerden ook een eigen initiatief.

 

Hoe scoren de partijen en gemeenten?

In absolute aantallen scoren de 7 traditionele Vlaamse partijen als volgt: 

Groen (1443 kandidaten met beloftes); PvdA (770); Open VLD (643); CD&V (310); N-VA (247); Vlaams Belang (242) en als laatste sp.a (237). Van de lokale lijsten legden 885 kandidaten een gelofte af. In absolute getallen leidt Groen met een forse voorsprong.

Als we echter meewegen dat de ene partij in (veel) meer gemeenten of met meer kandidaten opkomt dan de andere partij - en kijken we naar het percentage van alle kandidaten mét een belofte - dan kaapt de PvdA de eerste plaats weg (93% van alle PvdA-kandidaten engageerde zich) en strandt Groen alsnog op de tweede plaats (met 46%).

Alle andere partijen - inclusief de lokale partijen - scoren onder de 20%; het laagst scoort N-VA met amper 4%. De mindere scores van sommige partijen verraden (mede) het gebrek aan medewerking van de partijsecretariaten en -besturen. Zo overhandigden N-VA, CD&V en sp.a ons de contactgegevens van hun lijsttrekkers niet. Communicaties blijken moeilijk én karig. Nog te zelden geven partijbesturen gevolg aan vragen en verzuchtingen van het volk, een pijnlijke vaststelling.

De top 5 van de gemeenten met de grootste democratische goesting: 
Antwerpen (243 kandidaten), Gent (178), Leuven (153), Oostende (146) en Deinze (105).

 

Belofte maakt schuld

 

Na de verkiezingen houden we de gekozenen aan hun woord en werken we samen aan de praktische uitwerking. Onze 3 voorstellen spelen alvast goed in op de evoluties in het nieuwe decreet Lokaal bestuur dat begin 2019 in werking treedt.

Uitgangspunt is de lokale autonomie: gemeenten kunnen wat burgerparticipatie betreft relatief veel autonoom bepalen.

Zo kunnen burgers nog steeds een voorstel op de agenda van de gemeenteraad plaatsen, maar dit keer zonder opgelegde handtekeningendrempel. En dat schept zowel risico's als kansen. De ene gemeente kan de bestaande drempel drastisch optrekken en een meer burgervriendelijk bestuur kan deze drempel aanzienlijk verlagen.

Dankzij de kandidatenbevraging hebben we nu zicht op gemeentes waar de meeste volksanimo rondwaart. Daarom richten we onze pijlen eerst op die steden en gemeentes met het grootste aantal democratische engagementen op zak.

Voorlopig resultaat

 

Na het nodige lobbywerk maakt men in 19 van de 37 gemeenten (tot dusver, april 2019) - deels of geheel - werk van de engagementen. Daar is participatie er (fors) op vooruitgegaan en krijgen burgers méér en gemakkelijker inspraak.

Het overgrote deel hiervan betreft de opname van het burgerbudget in het bestuursakkoord. Hier was het meeste animo voor te vinden, zowel bij de deelnemers van de pledge als bij de colleges.

Een handvol gemeenten hanteren een handtekeningendrempel waar Meer Democratie zich in kan vinden. Burgers kunnen er met een redelijk/beperkt aantal handtekeningen door de gemeenteraad gehoord worden. De meeste schepenen wensten evenwel de huidige drempels te behouden en/of men ziet meer heil in het vragen(half)uurtje voor of na de gemeenteraad om burgerinspraak te bevorderen.

Tot dusver kwam niemand die voor het initiatiefstelsel intekende zijn of haar belofte na. Men ervoer niet de nood hier werk van te maken: lokale volksraadplegingen worden nagenoeg zelden tot nooit gelanceerd. Ook nu zet men liever in op verzoekschriften en vragen(half)uurtjes en verzekerde men doorgaans dat aan alle verzoekschriften en vragen van burgers gevolg wordt gegeven. Bij mogelijke betwistingen wordt in een aantal steden en gemeentes een onafhankelijke ombudsman ingezet.

Uiteindelijk maakten veel schepenen werk van het eigen initiatief dat de kandidaat-gemeenteraadsleden formuleerden bij het intekenen van de democratische pledge: het vragen(half)uurtje voor of na de gemeenteraad, een centrale klachtendienst, een online burgerplatform en het livestreamen van de gemeenteraad met het oog op meer transparantie.

Een pijnlijke vaststelling: 14 van de 37 schepenen antwoordden niet en/of verzochten beleefd om alle toekomstige communicatie stop te zetten.

Positief was dat oppositiepartijen uit verschillende gemeentes onze modelreglementen hadden geagendeerd op de gemeenteraadszittingen. PvdA in St-Niklaas won er zelfs persaandacht mee!

Hoewel duidelijk niet alle beloftes effectief worden ingelost, bleek duidelijk dat er ernstige inspanningen worden gedaan om het participatieluik binnen de gemeentes verder uit te werken. Er bestaat een algemene consensus om werk te maken van méér inspraak voor burgers. Zo lanceerde de Vereniging van Verenigde Steden en Gemeente (VVSG) heel recentelijk een oproep aan alle gemeenteraden en colleges om experimenten rond participatie op te zetten. De oproep wil de gemeenteraad, die het participatiebeleid vastlegt en ook uitwerkt, dynamiseren. 

Wordt vervolgd!

Doneer nu

 

 

Contact

Meer Democratie VZW
Koetsweg 13
B-3010 Kessel-lo
Ondernemingsnr. 0456.119.338

welkom@meerdemocratie.be
+32 456 37 23 82 (Brigitte George)

Bankrekening

IBAN: BE23 5230 8007 5191
BIC: TRIOBEBB

Privacybeleid en voorwaarden